Dlaczego Jelenie Są Tak Liczne w Illinois? 

Nie można zaprzeczyć, że jelenie wirginijskie radzą sobie w Illinois wyjątkowo dobrze. Są powszechnym widokiem w przydomowych ogrodach, na polach kukurydzy i w lasach, ale nie zawszetak było. Na początku XX wieku nadmierne polowania niemal doprowadziły do wyginięcia populacji jeleni wirginijskich. Dopiero wprowadzenie regulacji łowieckich i działań ochronnych uratowało ten gatunek, umożliwiając mu szybkie odrodzenie. Dziś jelenie można spotkać wszędzie – od Shawnee National Forest na południu Illinois po przedmieścia Chicago na północy. To opowieść o przetrwaniu i odbudowie populacji, która prowadzi do pytania:Dlaczego jelenie w Illinois odniosły tak wielki sukces?

Relacja Między Jeleniami a Drapieżnikami

Wraz z wyginięciem wilków i innych drapieżników szczytowych, takich jak niedźwiedzie czarne i pumy, oraz napływem europejskich osadników w XIX wieku, ludzie stali się obecnie głównym źródłem drapieżnictwa i kontroli populacji. Bez naturalnych drapieżników jelenie mogą stać się bardzo liczne. Nowoczesne strategie zarządzania dziką przyrodą i regulowane polowania pomagają zapewnić, że populacje jeleni wirginijskich utrzymują się na zrównoważonym poziomie, równoważąc jednocześnie interes publiczny (np. sukcesy myśliwskie, rolnictwo, uszkodzenia siedlisk, przyjemnośćz obcowania z dziką przyrodą, bezpieczeństwo publiczne, choroby i inne).

Co ciekawe, potwierdzone przypadki występowania gatunków, które istniały w Illinois przed 1900 rokiem, takich jak puma, wilk szary i niedźwiedź czarny, stały się bardziej powszechne od początku lat 2000. Jednak do 2022 roku badacze zajmujący się tymi zwierzętami nie znaleźli mocnych dowodów na istnienie populacji lęgowych, pomimo kilku potwierdzonych obserwacji tych gatunków przemieszczających się przez Illinois w ciągu ostatniej dekady (Nielsen 2022). Populacje jeleni mogą jednak być pod wpływem innych gatunków drapieżników, takich jak rysie i kojoty – mniejszych drapieżników, które w wyniku zaniku drapieżników szczytowych obecniedominują na Środkowym Zachodzie (Gorman et al., 2022).

Rozród Jeleni

Będąc pospolitym gatunkiem ofiarnym, który ewoluował wraz z wieloma dużymi drapieżnikami polującymi na nie od epoki plejstocenu, co najmniej 2 miliony lat temu, jelenie wirginijskie musiały rozmnażać się szybko i często (Thomas 2022). Samice jeleni wirginijskich rodzą średnio dwa cielętarocznie, choć liczba ta może wynosić nawet pięć, a niektóre rozmnażają się, będąc jeszcze cielętami (Green et al., 2017). Oznacza to, że z jednej populacji jeleni w stosunkowo krótkim czasie może powstać wiele osobników.

Siedlisko Jeleni

Kolejnym kluczowym czynnikiem jest dostępne siedlisko jeleni, czyli miejsce, gdzie jelenie jedzą, śpią, ukrywają się, łączą w pary i rodzą młode. Myśląc o siedlisku jeleni, prawdopodobnie wyobrażamy sobie rezerwat leśny lub las na własnej posesji, jednak lasy nie są jedynym typem pokrycia terenu – klasyfikowanym jako lasy, uprawy, tereny podmokłe itp. – z którego korzystają jelenie wirginijskie. W rzeczywistości jelenie wirginijskie są znane jako „gatunek krawędziowy”, co oznacza, że preferują życie tam, gdzie spotykają się dwa lub więcej typów terenu. Na przykład szczególnie lubianym miejscem przez jelenie jest fragment lasu graniczący z polem kukurydzy. Jelenie wykorzystują las do wszystkich swoich funkcji, ale cenią sobie dodatkowe wartości odżywcze zapewniane przez uprawy. To daje kolejny trop, dlaczego jelenie odniosły tak wielki sukces w Illinois: ludzie podzielili krajobraz na mozaikę lasów i terenów rolniczych, z innymi naturalnymi obszarami, takimi jak tereny podmokłe, rozproszonymi pomiędzy nimi. Mozaika oznacza wiele krawędzi. A jelenie uwielbiają krawędzie.

Ma to sens, ponieważ większość z nas widziała jelenie żerujące na polach po zbiorach lub przebywające w lasach. Jednak dla badaczy wyzwaniem jest przekształcenie  tych obserwacji w daneliczbowe, które można wykorzystać do lepszego poznania jeleni.

Jak Więc Mierzyć Siedlisko Jeleni?

Pierwszą myślą może być to, że siedlisko jeleni równa się ilości lasu na danym obszarze, ale jelenie korzystają także z innych typów terenu. To komplikuje sprawę, zwłaszcza gdy zaczniemy brać pod uwagę nie tylko ilość, ale także jakość siedliska. Im bardziej szczegółowo analizujemy to zagadnienie, tym bardziej odpowiedź przybiera formę „modelu”, który wykorzystuje matematykę do przybliżenia zjawisk występujących w rzeczywistości. Zjawisko, jak jelenie wykorzystują krajobraz, można modelować na podstawie danych satelitarnych, które dzielą Illinois na małe kwadraty i klasyfikują jejako las, obszary rolnicze itp.

Nasze badanie zatytułowane „Zaktualizowane ramy modelowania jakości siedlisk jeleni wirginijskich (Odocoileus virginianus) w Illinois” (Mori et al., 2024) wykorzystało te dane i podzieliło te kwadraty na „siedlisko jeleni” (las, tereny podmokłe, uprawy, łąki i pastwiska) oraz „nie siedlisko jeleni”. Siedlisko jeleni zostało następnie podzielone na siedliska dostarczające pożywienie (uprawy, łąki i pastwiska) oraz siedliska dostarczające zarówno pożywienie, jak i schronienie (lasy i tereny podmokłe), ponieważ jelenie nie wchodzą w interakcję z tymi grupami w ten sam sposób. Jakość każdego kwadratu oceniano na podstawie odległości między danym kwadratem z pożywieniem/schronieniem a najbliższym obszarem z pożywieniem lub odwrotnie. Jakość poprawiałasię wraz ze skróceniem odległości, a kwadraty bliżej granicy między obszarami z pożywieniem a obszarami zapewniającymi zarówno pożywienie, jak i schronienie były uznawane za bardziej wartościowe dla jeleni. Oceny jakości siedliska mieściły się w zakresie od 0,2 (najniższa jakość) do 1,0 (najwyższa jakość). Po przypisaniu tych wartości wszystkim kwadratom siedliskowym, zostały one zsumowane w celu uzyskania „wskaźnika użytkowości pokrycia terenu dla jeleni” (deer land cover utility – LCU score) dlaanalizowanych obszarów (np. hrabstw). Rysunek 1 przedstawia wartości LCU dla jeleni, gdzie ciemniejsze obszary oznaczają więcej lepszego siedliska dla jeleni.

Jedno spojrzenie na tę mapę wystarczy, aby zobaczyć, że Illinois ma wiele siedlisk jeleni, i to dobrej jakości. Nawet rozległe pola kukurydzy we wschodnio-centralnym Illinois są poprzerywane wystarczającą ilością siedlisk jeleni, aby utrzymać duże populacje. Mapa pokazuje również kontury wielu rzek, przy których siedliska rozciągają się wzdłuż koryt wodnych, podążając za jeleniami. Ziemia i zasoby były i nadal są dostępne, więc kiedy zniesiono ciężkie obciążenie wynikające z nieograniczonych polowań, jelenie mogły z łatwością ponownie zasiedlić te tereny. W połączeniu z ciągłym brakiem drapieżników innych niż ludzie orazich imponującą zdolnością do rozmnażania, jelenie znalazły w Illinois krajobraz zapewniający zarówno bezpieczeństwo, jak i obfitość zasobów. I w pełni to wykorzystały. Wskaźnik LCU dla jeleni wpisuje się w tę historię, kondensując informacje o jakości i ilości siedlisk jeleni w określonych obszarach geograficznych Illinois. Taka zmienna ułatwi przyszłe badania i modelowanie populacji jeleni wirginijskich, dostarczając zweryfikowanego wskaźnika jakości siedlisk jeleni. Wskaźnik LCU dla jeleni jest również dostępny na mniejszych skalach geograficznych, otwierając nowe możliwości dla bardziej lokalnych modeli. Tak więc ta praca ma zarówno aspekty, które mogą być interesujące z ciekawości, jak i te, które mogą być istotne dla badań.Ale jedno jest pewne – Illinois to po prostu świetne miejsce do życia, niezależnie od tego, ile ma się nóg.

Bibliografia

1. Nielsen, C.K. 2022. Mountain Lions, Gray Wolves, and Black Bears in the Prairie State? Available online: https://outdoor.wildlifeillinois.org/articles/cougars-gray-wolves-and-black-bears-in-the-prairie-state/
2. Gorman, N., Weber, A., Bastille-Rousseau, G. 2022. Understanding the Impact of Predators on White-tailed Deer. Available online: https://outdoor.wildlifeillinois.org/articles/understanding-the-impact-of-predators-on-white-tailed-deer
3. Thomas Jr., L. 2022. The Oldest Deer on Earth. Available online: https://deerassociation.com/the-oldest-deer-on-earth/
4. Green, M.L., Kelly, A.C., Satterthwaite-Phillips, D., Manjerovic, M.B., Shelton, P., Novakofski, J. and Mateus-Pinilla, N., 2017. Reproductive characteristics of female white-tailed deer (Odocoileus virginianus) in the Midwestern USA. Theriogenology, 94, pp.71-78.
5. Mori, J., Brown, W., Skinner, D., Schlichting, P., Novakofski, J. and Mateus‐Pinilla, N., 2024. An Updated Framework for Modeling White‐Tailed Deer (Odocoileus virginianus) Habitat Quality in Illinois, USA. Ecology and Evolution, 14(11), p.e70487.
6. Illinois State Geological Survey. 2003. Illinois Public Land Survey System (PLSS) Boundaries. Accessed May 4, 2022. https://clearinghouse.isgs.illinois.edu/data/reference/illinois-public-land-survey-system-plss-boundaries.